2022 YILI AMORTİSMAN UYGULAMALARI VE ORANLARI
2022 yılı demirbaş ve amortisman sınırı 2.000 TL olarak açıklanmış olup amortisman sınırı KDV hariç tutarlar dikkate alınarak uygulanacaktır. Demirbaş ve amortisman sınırına ait olan bu tutarın aynı zamanda fatura kesme sınırı olarak dikkate alınması gerektiği de en önemli noktalardan biridir. Faydalı ömürleri göz önünde bulundurulmak koşuluyla bu sınır altındaki KDV hariç tutara sahip olan demirbaşlar gider sayılan demirbaşlar hesabında izlenir. 2022 yılı itibariyle KDV hariç 2.000 TL’nin altındaki demirbaş alımları direkt olarak gider yazılabilecektir. Bu tutar aynı zamanda amortisman sınırı olarak da ifade edilebilir. Demirbaş kapsamındaki eşyalar uzun süre dayanıklıdır ve işletme için pozitif değer yaratırlar. Masalar, yazıcılar, bilgisayarlar, araçlar, iş için ihtiyaç duyulan çeşitli makinelerle ekipmanlar demirbaş kapsamındaki eşyalardır. Bir demirbaşın gider gösterilebilmesi için o yılın demirbaş ve amortisman sınırından daha düşük KDV hariç değere sahip olması gerekir. Bu tutarı aşan demirbaşlar için ise amortisman diğer bir deyişle ürünün ömrüne göre yıllık olarak belirlenmiş olan yıpranma kaynaklı değer kaybı göz önünde bulundurularak bu demirbaşların kısmen gider eştirilebilmesi gerekir. Demirbaşın giderleştirilebilmesi için Gelir İdaresi Başkanlığı’nın yayınladığı amortisman oranlarına göre demirbaş tutarı yıllara ve aylara bölünme yoluyla giderleştirilebilmektedir. Amortisman temel olarak bir varlığın değerinin yavaş yavaş kaybetmesi olarak tanımlanabilir.
Amortisman başka bir deyişle yıpranma payı; işletmelerin kullanma amacıyla aldıkları varlıkların aşınması veya yıpranması doğrultusunda gösterilebilen gider oranıdır. İşletmeler normal şartlar altında, aldıkları eşyaları 1 yıldan daha uzun bir süre boyunca kullanırlar. Zaman içerisinde her varlığın deformasyona uğraması söz konusu olabildiğinden bu tür durumlarda varlıklar ekonomik ömürleri boyunca gider yazılmalıdır. Gider yazılabilmesi için de bu varlıklar kullanıldıkları muhasebe dönemlerine ayrılmalıdırlar. Amortisman ayırmak için en önemli şart söz konusu varlığın 1 yıldan fazla süredir kullanılıyor olması gerekir. Kullanımı 1 yılı aşmış olan varlık aşınmaya, eskimeye ya da yıpranmaya maruz kalmalıdır ve değerleme gününde envantere dahil ve kullanıma hazır olması şartı da gerekir.
Amortisman ayırma yöntemi olarak 2 yöntem kullanılır. Bunlar normal amortisman yöntemi ve azalan bakiyeler yöntemidir. Normal amortisman yönteminde amortisman bedelinin doğrudan hesaplanması ve amortisman oranının bulunması olmak üzere iki farklı yöntem vardır. Amortisman bedelinin doğrudan bulunmak istenildiği durumlarda maddi duran varlığın maliyetine ekonomik ömrü bölünür. Çıkan sonuç yıllık amortisman bedeli olarak belirlenir. Amortisman oranının bulunmasının istenildiği durumlarda maddi duran varlığın ekonomik ömrü üzerinden 1/ekonomik ömür olmak üzere oran çıkarıldıktan sonra çıkan oran varlığın maliyetine bölünerek hesaplanır. Azalan bakiyeler yönteminde ise varlığının alış fiyatı değil sene başına devreden net defter değeri esas alınır. Normal amortismana kıyasla 2 kat daha hızlı bir şekilde giderleştirlebilmektedir. Giderleştirme hızı her yıl düşmektedir. Normal amortismandan azalan bakiyeler yöntemine geçilmesi mümkün olmakla birlikte azalan bakiyeler yöntemiyle başlanması durumunda normal amortisman yöntemine geçiş yapılması imkanı yoktur.
Vergi Usul Kanunu’nun 313.maddesine göre işletmede bir yılı aşkın süredir kullanılan aynı zamanda yıpranmaya, aşınmaya ya da kıymetten düşmeye maruz kalan; Gayrimenkuller ve gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetler, Alet, edevat, demirbaş, mefruşat ve sinema filmleri amortismana tabi bulunmaktadır. Herhangi bir iktisadi kıymetin amortismana tabi olması, söz konusu iktisadi kıymetin elde edilme değerinin Vergi Usul Kanunu’nda belirtilmiş olan faydalı ömürlere göre gider yazılması anlamına gelir. İktisadi kıymete ait amortisman tutarı bir iktisadi kıymetin alış bedelinin amortisman oranıyla çarpılması ile elde edilir.